پرسشنامه ارزشیابی وضعیت جنسی چیست و چه ضرورتی دارد؟

سوال : 

 آقای دکتر ضمن سلام من یکی از علاقمندان سایت شما و کارشناس ارشد رشته مامایی و استاد رشته مامایی دانشگاه دولتی همدان هستم که به تازگی دوست دارم تحقیقاتی در مورد اختلالات جنسی در خانمهایی که به کلینیک مامایی درمانگاه می آیند انجام دهم. فکر میکنم برای شروع کار نیاز به پرسشنامه ویژه ای دارم که بتواند وضعیت افراد را از نظر وجود سلامت یا اختلال جنسی خاص بررسی کند. متاسفانه به دلیل نبود کتاب یا منابع تحقیقاتی مناسب نمی دانم آیا پرسشنامه علمی مناسبی در این زمینه وجود دارد یا نه؟ از طرف دیگر میخواستم بدانم در تحقیقات علمی از این پرسشنامه ها تا چه حد استفاده میشود و درصورت وجود چنین چیزی به زبان فارسی آیا میتوانید آن را در اختیار من قرار دهید؟ ممنون.

پاسخ: 

هنگامی که برای تعیین سلامت جسمی خود به پزشک مراجعه میکنید او برای سنجش علائم حیاتی و معاینه درست شما از ابزارهای خاصی استفاده میکند. مثلا برای تعیین دمای بدن از دماسنج یا برای اندازه گیری فشارخون محیطی از مجموعه فشار سنج. او دماسنج را در دهان شما قرار میدهد و سپس اعلام میکند که آیا تب دارید یا نه؟ این موضوع هم برای شما و هم پزشک از این لحاظ هم اهمیت دارد که در پی درمانهای لازم نیز دوباره با استفاده از دماسنج مشخص شود که آیا درمانهای انجام شده در پایین آوردن دمای بدن شما موثر بوده است یا نه؟

در مورد سلامت جنسی نیز سکس درمانگران مایلند از ابزارهای دقیقی استفاده کنند که وضعیت سلامت جنسی فرد را به درمانگر و همینطور به خود وی نشان دهد. از این ابزار در ادامه درمان برای تعیین موثر بودن یا نبودن درمان در وضعیت سلامت جنسی فرد نیز استفاده میشود. به همین خاطر سعی شده که پرسشنامه های ارزشیابی مناسب برای ارزیابی ابعاد مختلف توانایی های جنسی انسان در دو جنس مرد و زن طراحی شده و با آزمایش و ارزیابی روی گروه های کوچک و بزرگی از جامعه مورد بررسی به تدریج اصلاح و کامل شود. پاره ای از این ابعاد مورد بررسی عبارتند از:

1. میل جنسی

2. واکنشهای جسمی نسبت به تحریکات جنسی

   1. در آقایان: پرخونی جسم اسفنجی و نعوظ

   2. در خانمها: پرخونی عروق اطراف واژن و لغزندگی

3. لذت از بروز هیجانات جنسی

4. ارگاسم و اوج هیجانات جنسی

   1. در آقایان: خروج به موقع و ارادی آب منی همراه با انقباضات خوشایند

   2. در خانمها: رسیدن به اوج لذت جنسی همراه با انقباضات خوشایند

5. درد حین نزدیکی

6. میزان ارتباط عاطفی و رضایت کلی از نزدیکی

علاوه بر این موارد در اغلب کشورهای پیشرفته برای دانشجویان و دانش آموزان دبیرستان همواره دورهای آموزشی ویژه جهت آموزش اطلاعات و مهارتهای جنسی درنظر گرفته میشود. به منظور ارزیابی وضعیت دانش و مهارتهای جنسی شرکت کنندگان در این دوره ها قبل و بعد از پایان دوره نیز از پرسشنامه های ارزشیابی ویژه جهت سنجش میزان تأثیر این دوره ها در افزایش دانش عمومی و مهارتها همچنین کاهش تنشها و اضطرابات جنسی و در مجموع افزایش توانایی های جنسی و رضایت از توانایی های جنسی خود استفاده میشود. مهمترین ابعاد مورد بررسی در این پرسشنامه ها عبارتند از:

1. نحوه تفکر و نگرش فرد نسبت به رابطه جنسی

2. میزان اطلاعات و دانش فرد از واکنشهای جنسی

3. میزان تسلط وی بر تکنیک ها و مهارتهای لازم برای تداوم و بهره برداری از رابطه جنسی

در واقع با اسفاده از این پرسشنامه های ارزشیابی میتوان افرادی را که در معرض ابتلاء به انواع مشکلات و اختلالات جنسی نیز هستند را شناسایی کرد و به نوعی ابزار مناسبی برای "پیشگیری از بروز اختلالات جنسی" در جامعه نیز هستند.

البته با توجه به نبود متون علمی مناسب در تمام زمینه های مربوط به تشخیص و درمان اختلالات جنسی تعجب آور نیست که نتوانید هیچ پرسشنامه مناسبی جهت ارزیابی توانایی های جنسی افراد را در هیچیک از دانشکده های پزشکی ایران بدست آورید. به زودی متن مناسبی جهت استفاده در ارزیابی توانایی های جنسی خانمها - برای مثال جهت بررسی میزان حضور اختلالات جنسی در مراجعین به یک کلینیک مامایی - را در اختیار شما قرار خواهیم داد.